Tidlegare denne veka vart eg oppringt av Jarle Kallestad i avisa Dagen, som arbeidde med ein artikkel om kva som skjer med QANon-miljøet når Trump “ikke lenger kan lede dem i kampen mot det satanist- og pedofili-inspirerte nettverket om angivelig styrer verden”.
Det er eit interessant spørsmål.
QAnon-universet har skild seg frå andre konspirasjonsteoriar ved å plassera den sitjande amerikanske presidenten i ei helterolle, og også ved å sjå på han som ein sentral aktør i eit komande oppgjer med dei vonde kreftene, eit oppgjer kjend som The Storm. Mange QAnon-tilhengjarar venta at det skulle skje dramatiske ting i samband med innsetjinga av Joe Biden som president: at militæret skulle gripa inn, at Biden og mange andre skulle bli arrestert og stilt til rette for sine påståtte brotsverk og at Donald Trump skulle halda fram ved roret i Washington D.C.
Så, kva no?
Kaleigh Rogers skriv på fivethirtyeight.com om tre ulike ruter QAnon-følgjarane kan koma til å ta: nokre vil gje opp QAnon, og krypa ut av det mørke kaninholet dei har ramla ned i; nokre vil halda fast på heile eller store delar av QAnon-verdsbiletet, og tilpassa det for å forklara feilslåtte spådomar; nokre kan verta rekruttert inn i andre ytterleggåande rørsler, og kan koma til å gå gjennom ei ytterlegare radikalisering.
Lat oss ta eit nærare blikk på dei siste to kategoriane. Ei åtvaring på vegen: Konspirasjonsteoriar blir vel ofte handsama som litt artig kuriosa. Men dette er ikkje vidare morosamt.
Dei som vert verande
Også i Noreg finst det dei som har slukt QAnon-teoriar med både agn og søkke. På nettstaden nononsensenews.org vart det eit dagen før innsettinga av Joe Biden publisert ein artikkel der det blant anna heitte at me stod framfor “en sensasjon i amerikansk historie”, at Biden neppe vil våga å møta opp til si eiga innsetjing og at me kunne venta oss “avsløringen så store at store deler av Jordas befolkning vil ha vondt for å tro det de bli vitne til”:
Mye vil gå med i dragsuget når den amerikanske djupstaten og Illuminati-edderkoppene eksponeres. Massemedia vil bli stående i gapestokk, ettersom folk vil skjønne hvordan verdens aller største mediehus har løyet oss huden full med krigsforherligende propaganda opp gjennom alle år. Og hva vil skje med den biologiske krigføringen kjent som koronakrisen? De samme kreftene står bak her også.
Etter innsetjinga av Biden vart det heile forklart i ein ny artikkel, der det blant anna vart spekulert i at innsetjinga faktisk aldri hadde funne stad. Sidan har nononsensenews fokusert på konspirasjonsteoriar rundt koronavaksina, som den hevdar er eit “forsøk på masse-depopulering”.
Dette synleggjer at QAnon-teoriane ofte er ein del av eit større konspirasjonsteoretisk univers, som på mange måtar er fleksibelt. Ein kan sjå for seg at Trump-fokuset forsvinn, men då står ein stadig att med førestillingar om sataniske krefter i djupstaten, og om leiande representantar for denne som er involvert i massive overgrep mot born, inklusive i å hausta stoffet adrenokrom frå dei forskremte ofra, ei historie som har påtagelege fellestrekk med antisemittiske blodanklager.
Dei som dreg vidare i skuggeland
Eit konspirasjonsteoretisk miljø som QAnon-miljøet kan gjera skade nok i seg sjølv. Ein ting er at slike idéar kan inspirera til valdshandlingar. Ein annan er at reisa ned i kaninholet ofte går ut over både den som legg ut på henne og familiemedlemer, venar og andre, slik redditen QAnonCasualties er full av triste døme på.
Men når spådomar ikkje slår til, og QAnon-følgjarar sit att både som deillusjonerte, sinte og frustrerte, finst dessutan ei anna fare. Uvisse og redusert sosial kontakt, grunna tiltak mot koronaviruset, kan vera ein ytterlegare katalysator.
Ein annan mogleg katalysator? Sidan store sosiale media som Facebook og Twitter i noko mon har slått ned på QAnon-innhald på sine plattformer har QAnon-truande søkt seg til alternative sosiale media, som den meir eller mindre reindyrka ytre høgre-platforma Gab, eit ekkokammer der det meste ligg til rette for yttarlegare radikalisering.
Som Rogers påpeiker i artikkelen på fivethirtyeight.com har amerikanske høgreekstremistar også sett potensialet til å rekruttera frustrerte QAnon-truande. På ytre høgre-kanalar på meldingsappen Telegram – eit anna alternativ som har fått nye brukarar etter innstrammingar hjå Facebook og Twitter – gjekk denne meldinga rundt i etterkant av Biden si innsetjing: “Don’t let this moment slip by. Capitalize on their anger. Radicalize!”.
Ikkje gå glipp av sjansen til radikalisering.
For ytterlegare diskusjonar om korleis QAnon vil utvikla seg vidare, sjekk ut:
Ein episode om dette i podcasten QAnon Anonymous
Washington Post: QAnon believers seek to adapt their extremist ideology for a new era: ‘Things have just started’
For å lesa meir om QAnon, sjå gjerne min lange artikkel om fenomenet i NorPublica-magasinet, eller les mine artiklar om fenomenet i Stavanger Aftenblad:
19. oktober 2020: Varsellampane er fleire, og me kan koma til å høyra meir om QAnon
1. desember 2020: Kraken og konspirasjonsteoriane, og no kampen mot Bidens valsiger
11. januar 2021: Q-galskapen
Andre lese- og høyretips om ekstremisme og konspirasjonsteoriar:
Denne veka vart det kjend at ei norsk kvinne er tiltalt for terrordeltaking. Den såkalla IS-kvinna var i Syria i ei årrekkje, og var gift med tre ulike IS-krigarar. Ein av dei var Bastian Vasquez. Det gjev meg eit passande høve til å løfta fram Simen Sætre sin framifrå artikkel “Bastians beslutning” i Morgenbladet.
Det vart også kjend at PST har sikta ein 16-årig gut av syrisk opphav for terrorførebuing. Ifølgje NRK er guten mistenkt for å ha planlagt å forgifta tilfeldige menneske.
I januar slapp svenske Center mot våldsbejakande extremism ein rapport om høgreekstrem akselerasjonisme, tilgjengeleg for nedlastning i PDF.
Canada har definert Proud Boys som ei terrorgruppe, rapporterer Washington Post. På pri.org kan du lesa og høyra eit interessant intervju med den canadiske forskaren David Hofmann om både Proud Boys og andre delar av den canadiske ytre høgre-landskapen. Hausten 2020 fortalde Thomas Seltzer om Proud Boys i ein podcast frå NRK. Sjå også artikkel i svenske Expo.
Bloomberg: Proud Boys’ Plotting Emerges as U.S. Paints Picture of Riot Plan
Kva er dette?
“Oppdateringar om det ekstreme” er eit nyhetsbrev om ekstremisme og konspirasjonteoriar laga av Øyvind Strømmen.
Nyhetsbrevet vert laga på fritida, og vil difor koma ut sporadisk. Det er gratis å abonnera, og alle abonnentar får tilgang på dei same nyhetsbreva. Dersom du har høve til og ynskjer å bidra med nokre kroner kan du velja eit betalt abonnement.
Klikk her for å abonnera:
Har du tips eller forslag til ting det burde skrivast om, eller til artiklar, podcastar eller anna som fortener ein plass på lista over eksternt stoff? I så fall, ta gjerne kontakt. Det kan du gjera via kontaktskjemaet på oyvindstrommen.no.