nr. 17: Den forsvunne soldaten
Belgisk politi har vore på jakt etter Jürgen Conings i vekevis. Men bak ligg ei større historie om det flamske ytre høgre.
 |
Den 17. mai 2021 henta den 46-årige belgiske yrkessoldaten Jürgen Conings ut ammunisjon og tunge våpen frå eit militært lager, og tok dei med heim. Det vart ikkje oppdaga før dagen etter, då det vart funne to avskjedsbrev heime hjå Conings.
Sidan den gongen har belgisk politi, som mistenker Conings for å ha planlagt terror, leita etter mannen. Dei har ikkje funne han.
Jürgen Conings har ei lang karriere i den belgiske hæren bak seg. Han verva seg som attenåring, og har tenestegjort både i tidlegare Jugoslavia, i Afghanistan og i Irak. Men dei siste åra har han hamna i søkjeljoset til den belgiske, militære etterretningstenesta ADIV, fordi han vert sett i samband med høgreekstreme miljø. Seinare vert han også registrert av det belgiske antiterrorbyrået OCAD.
Kven er desse høgreekstreme kontaktane? Ein artikkel i avisa De Morgen peiker på fleire døme. For det fyrste skal Conings ha hatt sporadisk kontakt med ekssoldaten Tomas Boutens, som han også tenestegjorde saman med i Afghanistan i 2003. I september 2006 var Boutens ein av tolv yrkesmilitære som vart arrestert i samband med ein større politiaksjon mot den nynazistiske gruppa Bloed, bodem, eer en trouw (Blod, jord, ære og truskap, BBET).
Gruppa, med Boutens som leiarfigur, vart mistenkt for å ha planlagt terroråtak på belgisk jord. Det skal ha vore snakk om attentat retta mot den høgreradikale politikaren Filip Dewinter og mot den mildt sagt kontroversielle leiaren for gruppa Arabisch Europese Liga, Dyad Abou Jahjah, på den tida talsperson for ein slags panarabisk nasjonalisme blant muslimske innvandrarar i Belgia. Målet var å kasta Belgia ut i kaos og å fremma ein borgarkrig som skulle gjera det mogleg å gripa makta.
Årevis seinare, etter ein noko rotete juridisk prosess, vart Boutens dømd til fem års fengsel. Sidan har han søkt å framstå om ein viktig ideolog innan flamsk ultranasjonalisme.
Conings skal også hatt kontakt med gruppa Vlaams Legioen. Denne vert leia av ein mann i sekstiåra som i belgisk presse berre vert omtalt som Emmanuel M. eller Manu M. Denne M. har også vore aktivist i ytre høgre-gruppa Voorpost, ei gruppe som drøymer om eit Stor-Nederland beståande av både Nederland, Flandern og “stjålne flamske område i Vallonia”.
Avisa De Standaard fortalde i desember 2020 det følgjande om M.:
Det er ingen løyndom at Emmanuel M. er ein høgreekstremist. I nabolaget der han bur er han kjend som opent rasistisk. Det synte seg mellom anna sumaren 2019. “Han og to andre, iført Ku Klux Klan-drakt, laga bråk og sjikanerte ein nigeriansk familie”, seier ein nabo. “Hendinga vart filma med ein mobiltelefon”, fortel ein annan som bur i nærleiken. “Politiet opna ei sak, men M. framstilte det som ein utkledingsfest etter ei grillsamling”.
Den nigerianske familien såg seg til slutt nøydd til å flytta, på grunn av gjentekne ubehagelege opplevingar.
Sidan har M. blitt mistenkt for å ha stått bak ein brann i eit komande asylmottak i Bilzen i november 2019. Også då dukka grilltemaet opp, for M. plasserte sjølv eit bilete av brannen på Facebook, med teksten: “Festen kan byrja, det er fyr på grillen”.
M. har sidan forlatt Belgia, til fordel for den ungarske småstaden Kocsér.
Det eine av dei to avskjedbreva frå Conings skal ha vore skrive til sambuaren hans. Det andre var stila til politiet. Innhaldet i det fyrste har i betydeleg grad blitt gjort kjend av avisa Het Nieuwsblad. Byrjinga av det kan framstå som eit sjølvmordsbrev, men så skriv han:
Eg kan ikkje lenger leva med løgnene til menneska som avgjer korleis me skal leva. Den såkalla politiske eliten og no også virologane avgjer korleis du og eg skal leva. Dei sår hat og frustrasjon, endå meir enn før. Og ingen gjer opprør mot dette. Dersom du seier noko, vert du straffa.
Seinare i brevet skriv Conings at han vil gjera motstand: “Det speler inga rolle for meg om eg døyr eller ikkje. Men då skal det vera på mitt vis, då lever eg mine siste dagar slik eg vil”. Han held fram:
Eg veit at eg plutseleg vil bli enemy of the state. Dei kjem til å leita etter meg, og etter ei tid kjem dei også til å finna meg. Eg er klar for det. Sakte har alt falt på plass, og eg har byrja med førebuingane.
Og mot slutten av brevet:
Det eg gjer no er eit forsøk på gjera framtida betre for deg, [X] og alle barn og barnebarn, og å syna folk at dei må sloss for rettane sine og ikkje blåaugd late seg leia til slaktebenken som sauer. Me får sjå i kva grad eg lukkast.
Innhaldet i det andre brevet har ikkje blitt offentleg kjend, men belgisk politi har heilt sidan 18. mai meint at Jürgen Conings utgjer eit trugsmål mot konkrete personar, nokre av dei personar med personlege band til Conings, andre kjende belgiarar. Blant dei er ikkje minst virologen Marc Van Ranst, som har stått sentralt i handteringa av koronapandemien i landet. Noko av bakgrunnen synest å vera at Conings tidlegare har nytta Facebook til å senda anonyme trugsmål til Van Ranst. Han skal også ha vorte observert i Van Ranst sitt nabolag.
Etter å ha lagt igjen desse to breva heime, og militære medaljar på grava til sine foreldre, forsvann Jürgen Conings. Belgisk politi har mellom anna tråla nasjonalparken Hoge Kempen etter mannen, som ein reknar med er både tungt væpna og farleg. Det er den eine sida av historia: Klappjakta på Conings gjev ganske riktig inntrykk av at han er ein enemy of the state.
Men Conings har også støttespelarar. Snart dukka Facebook-gruppa “Als 1 achter Jürgen” (Saman bak Jürgen) opp. Gruppa vaks til 50.000 medlemer før ho vart fjerna frå det sosiale mediet. Etter det fann ein del av tilhengjarane vidare til kanalen med same namn på direktemeldingstenesta.
Støtta gjekk også offline: det har vorte arrangert fleire demonstrasjonar til støtte for den etterlyste og terrormistenkte mannen, med banner som “Jürgen’s life matters”.
Den som ser nærare på støtta til Conings vil nok finna eit samansett bilete. Noko av henne kan sjå ut til å koma frå miljø med konspirasjonsteoretiske idéar om koronapandemien og om smitteverntiltaka. Noko av henne kjem frå høgreekstreme krinsar. Mot slutten av mai vart til dømes ein av deltakarane på støttedemonstrasjon for Conings arrestert, skulda for mellom anna trugsmål mot Van Ranst.
Mannen – omtalt som Koen J. – har i sosiale media ikkje lagt skjul på sine høgreekstreme idéar. På ein profil på den russiske Facebook-klona VK skal han blant anna ha lagt ut bilete av Adolf Hitler med teksten “Kill all the Muslims”. I samband med arrestasjonen kom det fram at han, etter å ha delteke på denne støttedemonstrasjonen, drakk saman med andre ytre høgre-aktivistar, blant dei Carrera Neefs frå den identitære gruppa Schild & Vrienden (sjå Oppdateringar om det ekstreme, nr. 5, 2021).
Difor er det ikkje overraskande at Conings-saka har ført til ny merksemd rundt det flamske ytre høgre.
Men berre talet på medlemer av Facebook-gruppa “Als 1 achter Jürgen” fortel – sjølv når ein trekkjer frå både nyfikne og andre – at støtta ikkje berre kjem frå høgreekstremt hald, men er råd å finna i eit breiare flamsknasjonalistisk miljø. Som Alain Gerlache skriv i De Morgen stoggar ho heller ikkje der: Også på franskspråkleg side i det ofta splitta landet har det dukka opp støttespelarar, mellom anna i ei anna Facebook-gruppe, “Soutiens à Jürgen” (Støtte til Jürgen), også den sidan fjerna.
Også det er eit uttrykk for at det finst eit større univers av mistillit og politikarforakt. Det ligg ei anna historie bak historia om Jürgen Conings.
Kvar han er, veit me framleis ikkje. Belgisk politi skal arbeida ut frå fire scenarier. Det fyrste: at han framleis er i nasjonalparken Hoge Kempen, der spora etter han forsvann. Det andre: at han har teke sitt eige liv. Det tredje: at han held seg i skjul ein annan stad, og ventar på eit høve til å slå til. Det fjerde: at han også får hjelp frå andre.
Conings er som sunke i jorda. Og Marc Van Ranst må stadig leva i skjul.
Kva er dette?
Oppdateringar om det ekstreme er eit nyhendebrev om ekstremisme og konspirasjonteoriar laga av Øyvind Strømmen.
Det vert laga på fritida, og vil difor koma ut sporadisk. Det er gratis å abonnera, og alle abonnentar får tilgang på dei same nyhendebreva. Dersom du har høve til og ynskjer å bidra med nokre kroner kan du velja eit betalt abonnement.
Klikk her for å abonnera:
Har du tips eller forslag til ting det burde skrivast om, eller til artiklar, podcastar eller anna som fortener ein plass på lista over eksternt stoff? I så fall, ta gjerne kontakt. Det kan du gjera via kontaktskjemaet på oyvindstrommen.no.
Tips til eksternt stoff om ekstremisme og konspirasjonsteoriar:
Politico ser på belgisk kulturkrig i ljos av Conings-saka.
Tidsskriftet Expo fortel om den siste demonstrasjonen mot koronatiltak i Stockholm: Filip Sjöströms budskap till de samlade var att de var ”armén i det tredje världskriget”. En talare hävdade att vaccineringen är ett experiment och att botemedel mot covid-19 undanhålls.
På Strong Cities Network sine nettsider kan ein lesa om COVID-19, desinformasjon og antimuslimsk vald i India. Også relevant: Hari Prasad sin artikkel om jihadistiske narrativ om indisk islam, publisert av Hudson Institute.
Ryan Reilly i Huffington Post skriv om korleis Capitol-opptøya 6. januar påverker kontraterrorbudsjett i USA.
Filter Nyheter har nok ein ny artikkel om partiet Alliansen: “Holdt tale om «den hvite rase»: Trusseldømt nazist (57) stiller til stortingsvalg”.
Nederlandske myndigheiter har henta syriafararen Ilham B og tre born ut frå Syria. Les meir i NLTimes (engelsk) eller hjå NOS (nederlandsk).